طبقه بندی گازها

گازهای مورد استفاده در صنعت معمولا به چند روش طبقه بندی می گردند که مهمترین و متداول ترین آنها را به اختصار معرفی می گردند. لازم به توضیح است برخی از گازها ممکن است به لحاظ ماهیت فیزیکی و یا شیمیایی خود در در چند طبقه قرارگیرند. بعنوان مثال گاز H2S (هیدروژن سولفاید) علاوه بر اینکه یک گاز آتشگیر است ولی بواسطه خاصیت خورندگی خود در دسته گازهای خورنده نیز قرار می گیرد.

طبقه بندی از لحاظ قابلیت اشتعال:

الف) گازهای آتشگیر (Flammable gases)
ب) گازهای غیر آتشگیر (Non-flammable gases)

طبقه بندی از لحاظ درجه خلوص:

الف) گازهای صنعتی با درجه خلوص پائین (با گرید پائین تر از ۴٫۰)
ب) گازهای با درجه خلوص بالا (High-purity gases) دارای گرید ۵٫۰ الی ۶٫۰
ج) گازهای فوق خالص (Ultra high-purity gases) دارای گرید بالاتر از ۶٫۰

طبقه بندی از لحاظ ماهیت شیمیایی و یا واکنش پذیری:

الف) گازهای خنثی یا بی اثر (Inert gases)
ب) گازهای خورنده (Corrosive and aggressive gases)
ج) گازهای سمی (Toxic gases)
د) گازهای اکسید کننده (Oxidizing gases)

طبقه بندی از لحاظ کاربری:

الف) گازهای صنعتی
ب) گازهای آزمایشگاهی
ج) گازهای طبی

کار با هر یک گازهای مذکور نیازمند دانش کافی و همچنین استفاده از تجهیزات مناسب خاص همان گاز می باشد. نکته مهم و اساسی در استفاده از گازها رعایت اصول ایمنی و فنی مهندسی است که بطور جد می بایست در کنترل، توزیع و انتقال گازها مد نظر قرار گیرد. یکی از مهمترین آیتم هایی که می بایست کاربران به آن توجه نمایند انتخاب و استفاده درست از تجهیزات کنترل فشار و جریان گاز یعنی رگولاتورهای گاز می باشد.

گازهای صنعتی به صورت زیر طبقه بندی می شوند:

1- اكسید كننده ها:

این گازها خود نمی سوزند ولی به عمل سوختن كمك می كنند. با افزایش مقدار و نوع اكسیدكننده ها بسیاری از اشیائی كه به طور طبیعی قابل اشتعال نیستند، می سوزند ؛ به طور مثال هوا با اكسیژن.

2- گازهای بی اثر:

این گازها به طور معمول با مواد دیگر واكنش نمی دهند،‌به اشتعال كمك نمی كنند و موجودات زنده توانایی زنده ماندن در این گازها را ندارند. گازهای بی اثر باید به عنوان گاز خفه تلقی شوند، زیرا در صورت نشت جایگزین هوا می شوند. بنابراین اكسیژن جو اطراف كاهش می یابد. مانند گاز آرگوشیلد نیتروژن8.

3- گازهای قابل اشتعال:

در صورت مخلوط شدن با اكسید كننده و وجود منبع جرقه یا احتراق مناسب، این گازها مشتعل می شوند. افزایش دمای مخلوط گاز قابل اشتعال و اكسید كننده نیز می تواند موجب احتراق شود. مثال : استیلن، هیدروژن و پروپان.

4- گازهای سمی:

این گازها به طور بالقوه توانایی آسیب رساندن یا ایجاد مرگ را دارند ـ حتی در غلظت های پایین.         مثال : منو اكسید كربن، كلر و آمونیاك.

5- گازهای خورنده:

این گازها از لحاظ شیمیایی با مواد دیگر واكنش می دهند و باعث فرسایش می شوند. همچنین ممكن است گازهای سمّی ایجاد نمایند. مثال : كلر  و دی اكسید گوگرد.

6- گازهای آتش زا:

این گازها در صورت تماس با هوا به طور خود به خودی و آنی مشتعل می شوند. مثال : سیلان و فسفین.

7- گازهای قابل اشتعال:

معمول ترین گازهای سوختنی مورد استفاده برای برش و جوشكاری در صنعت استیلن پروپان می باشند.